Covid-19 Pandemisi Nedeniyle Uygulanan İhracat Kısıtlamalarının DTÖ Kuralları Bağlamında Değerlendirilmesi
Künye
Göker, M. (2021). Covid-19 Pandemisi Nedeniyle Uygulanan İhracat Kısıtlamalarının DTÖ Kuralları Bağlamında Değerlendirilmesi. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi , 2 (2) , 178-198 .Özet
Covid-19 salgını 2020 yılının ilk aylarında hemen hemen bütün dünyaya yayılarak bir pandemi haline
dönüşmüştür. Pandemi, tıbbi ürünler, temizlik ürünleri ve kişisel koruyucu donanımlar gibi mallarda patlayan
bir talep ve bunun karşısında yetersiz kalan bir arza neden olmuştur. Bu durum, devletlerin önceliğini kendi
ulusal ihtiyaçlarına vermesine ve bahsedilen belirli ürünlerde ihracatı miktar olarak sınırlayan veya tümden
yasaklayan tedbirlere başvurmasına yol açmıştır. Birbiri ardına uygulamaya konulan ihracat kısıtlamaları,
bunların uluslararası ticaret hukukunun (Dünya Ticaret Örgütü-DTÖ hukuku) kuralları içindeki yerini gündeme
getirmiştir. GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) Madde XI.1, kural olarak, hem ithalatta hem de
ihracatta miktar kısıtlamalarını yasaklamaktadır. Ancak, GATT’ta bu yasaktan kaçış imkânı veren çeşitli
hükümler bulunmaktadır. Madde XI.2, genel miktar kısıtlamaları yasağının kapsamı dışında kalan bir liste
vermekte olup, münhasıran ihracata ilişkin olan XI.2(a) bendi, elzem nitelikli gıda veya öteki ürünlerde ortaya
çıkabilecek ciddi kıtlığı önlemek veya hafifletmek için geçici olarak ihracat kısıtlayıcı veya yasaklayıcı tedbirler
almayı mümkün kılmaktadır. Genel istisnalara dair Madde XX ile güvenlik istisnalarına dair Madde XXI’in bazı
hükümleri de ihracatta miktar kısıtlayıcı tedbirler almaya imkân verir niteliktedir. Ayrıca, DTÖ hukukunda bu
tür tedbirlere dair prosedürel bazı gerekler bulunmaktadır. Diğer taraftan, pandemi nedeniyle alınan ihracatı
kısıtlayıcı veya yasaklayıcı tedbirlerin uluslararası ticaret üzerinde yaratabileceği sakıncalara dair çeşitli
tartışmalar ve çözüm önerileri de gündeme gelmiştir. The Covid-19 outbreak spread almost all over the world in the early 2020 and turned into a pandemic. The
pandemic has resulted in a demand boom and inadequate supply for goods such as medical products, cleaning
products and personal protective equipment. This has led states to prioritize their own national needs and resort
to measures that limit export in quantity or prohibit it altogether in certain products mentioned. Export
restrictions implemented one after another have brought their place within the rules of international trade law
(World Trade Organization-WTO law) into the agenda. GATT Article XI.1 prohibits, as a rule, quantitative
restrictions on both import and export. However, there are various provisions in GATT that allow escape from
this prohibition. Article XI.2 gives a list that falls outside the scope of the general prohibition of quantity
restrictions, and sub-paragraph XI.2 (a), which is exclusively for export, makes it possible to take temporary
export-restrictive or prohibitive measures to prevent or mitigate ciritical shortages in food or other products
essential to exporting country. Some provisions of Article XX on general exceptions and Article XXI on security
exceptions also allow quantitative measures to be taken in export. In addition, there are some procedural
requirements in WTO law regarding such measures. On the other hand, various debates and solution proposals
have been brought forward regarding the inconveniences of export-restrictive or prohibitive measures on
international trade.
Cilt
2Sayı
2Bağlantı
https://dergipark.org.tr/tr/pub/mtuiyb/issue/65615/948918https://hdl.handle.net/20.500.12899/1004